„Zdrowie można określić jako posiadanie wyemancypowanego Dorosłego, który konsekwentnie kieruje każdą transakcją. Oznacza to, ze w każdej transakcji dorosły zbiera dane od Rodzica, Dziecka i z aktualnej rzeczywistości i na ich podstawie podejmuje decyzję, co należy robić. Im bogatszy zasób zebranych danych, tym więcej możliwości prawidłowego rozwiązania.”

„Dzięki poznaniu naszego własnego układu R-D-Dz możemy się dowiedzieć nie tylko co jest zawarte w Rodzicu i Dziecku, ale także czego tam brak. (…) Należy stwierdzić, że potępiając wady swojej natury, nie zmieni się natury swoich wad. Tak więc stwierdzenie: „Taki jestem” w niczym nam nie pomoże, ale przekonanie: „Mogę być inny” daje nam szansę zmiany.”

 Pionierskie dzieło Thomasa A. Harrisa na polu analizy transakcyjnej ma fundamentalny wpływ na nasze rozumienie zachowań interpersonalnych.

Analiza transakcyjna jest koncepcją opartą na idei trzech stanów ego – Rodzic, Dorosły, Dziecko – stanowiących podstawę treści i jakości komunikacji interpersonalnej. Zdaniem Harrisa, niezależnie od „szczęśliwego dzieciństwa”, większość z nas doświadcza negatywnych uczuć bezbronnego dziecka, całkowicie zależnego od tego, czy uda mu się zadowolić innych ludzi (rodziców) w zamian za „głaski” i opiekę.

Książka ta jest nie tylko znakomitym przeglądem podstawowych pojęć analizy transakcyjnej, ale także praktycznym poradnikiem umożliwiającym zastosowanie ich w życiu, pokazuje bowiem, jak rozumieć własne zachowania i jak dzięki temu podejmować świadome decyzje.

Jej pierwsze polskie wydanie ukazało się pod tytułem W zgodzie z sobą i z tobą.

Cały tekst: http://lubimyczytac.pl/ksiazka/130211/ja-jestem-ok—ty-jestes-ok

 

 Ponadto: o skrypcie życiowym:

„(…) wyróżnić możemy cztery rodzaje pozycji życiowych, czyli cztery sposoby na to jak postrzegamy siebie oraz innych ludzi. Są to:
a. Ja jestem OK.- Ty jesteś Ok.
b. Ja jestem OK.-Ty nie jesteś OK.
c. Ja nie jestem Ok.- Ty jesteś OK.
d. Ja nie jestem OK.-Ty nie jesteś OK.

Ja jestem ok.- ty jesteś ok.
Pozycja ta należy do pozycji wygrywających. Osoba będąca w tej pozycji, pozytywnie ocenia siebie a także innych ludzi, akceptuje siebie i zna swoją wartość. Pozwala to na współprace z innymi i łatwość dążenia do postawionych sobie celów. Osoba taka potrafi także obiektywnie patrzeć na zarówno pozytywne jak i negatywne aspekty danej sytuacji. Zazwyczaj są to osoby wiele czerpiące z doświadczeń, stoją twardo na nogach, mają zdolność planowania, przewidywania i stawiania sobie celów. Pozycja ta określana jest także mianem WYGRYWAJĄCY-WYGRYWAJĄCY.

Ja jestem ok.- ty nie jesteś ok.
Osoba znajdująca się w tej pozycji ma poczucie wyższej wartości nad innymi osobami, nie liczy się ze zdaniem innych i sądzi, że wszyscy są gorsi od niej. Konsekwencja tego jest spostrzeganie ludzi jako gorszych od siebie i mniej wartościowych. Osoby takie najczęściej skupiają się na tym, czego nie potrafią zrobić inni ludzi a następnie im to wytykają, nie liczą się z uczuciami innych ludzi ani ich nie szanują. Cele, które stawiają przed sobą nierzadko są celami utopijnymi i nie możliwymi do wykonania gdyż osoby te przeceniają swoje wartości. Uważają, że nie potrzebują pomocy, bo wszystko potrafią zrobić i są przekonane, iż jeśli ktokolwiek ma być wygranym to tylko oni. Taka pozycja określana jest mianem: WYGRYWAJĄCY- PRZEGRYWAJĄCY

Ja nie jestem ok.- ty jesteś ok.
Osoba taka posiada bardzo niskie poczucie własnej wartości, nie ma wiary we własne możliwości, często nie akceptuje siebie. Uważa, że otaczający ją ludzie są od niej inteligentniejsi, piękniejsi, bardziej zaradni lub silniejszy. Występuje tu także przypisywanie sobie słabości, których się nie posiada i demobilizujące spostrzeganie tylko negatywnych aspektów. Osoby takie są przekonane, że nie są w stanie osiągnąć zamierzonych przez siebie celów, a rzeczy to wykonania przerastają ich możliwości. Sądzą, że wygrany może być tylko nie i na pewno tym kimś nie są oni. Taka pozycja określana jest mianem: PRZEGRYWAJĄCY-WYGRYWAJĄCY

Ja nie jestem ok.- ty nie jesteś ok.
Osoba taka pochłonięta jest marazmem życiowym, przez co widzi oprócz negatywnych aspektów jej funkcjonowania w środowisku, negatywne aspekty funkcjonowania innych ludzi. Każdy dzień takiej osoby pogrążony jest w beznadziejności a także rezygnacji. Osoba taka nie wierzy w poprawę swojego życia, nie planuje, bo uważa, że nie ma to żadnego sensu. Często nie angażuje się także w nic, bo nie widzi w niczym sensu, niejednokrotnie osoby takie spędzają na piciu lub obżeraniu się. W sytuacji tej może znaleźć się każdy z nas, kto przeżywa kryzys lub wyjątkowo ciężką sytuację. W jednym momencie nie ma dla nas sensu nic, co my robimy ani to, co robią inni ludzie. Taką pozycję nazywamy: PRZEGRYWAJĄCY-PRZEGRYWAJĄCY

Nasza podstawowa pozycja życiowa wyznacza nasz sposób myślenia, zachowania i przeżywania. Każdy z nas odmiennie reaguje na sytuacje życiowe w zależności od zajmowanej pozycji życiowej. Zaobserwować to możemy w sytuacjach dla nas trudnych bądź ważnych. W myśl tą w sytuacji stresowej bardzo często odwołujemy się do naszej podstawowej pozycji życiowej i reagujemy adekwatnie tak jak ona wyznacza reakcje. Większość z nas ma zaprogramowaną tylko jedyną pozycję życiową, ale możliwe jest zmienianie naszej pozycji w zależności od sytuacji oraz spotykanych przez nas osób. Pozycje życiowe determinują to, jakiego typu relacji poszukuje dana osoba, a jednocześnie rodzaje nawiązywanych przez nią relacji potwierdzają jej dominującą pozycję życiową.

Pozycje życiowe a kontakty:

Analiza transakcyjna zakłada, iż nosimy w sobie wiele głosów nagromadzonych przez lata doświadczeń, które dają o sobie znać bardzo często w sytuacjach związanych z podejmowaniem decyzji bądź też stresowych. To, co dzieje się w naszej głowie wtedy, gdy znajdujemy się w jakiejś sytuacji problemowej lub niejasnej dla nas sytuacji jest porównywalne do przyjęcia urodzinowego, podczas którego wszyscy goście mówią naraz. Ich opinie są nieraz przeciwstawne, a każdy jest przekonany o swojej racji. Te znane nam słowa i zdania towarzyszą nam cały czas. I choć czasami są to nasi nieproszeni goście, to jednak wpływają na proces podejmowania przez nas decyzji. Wedle tej teorii istnieją trzy stany Ja takie jak: Ja- dziecko, Ja-rodzic oraz Ja-dorosły.

Ja- Dziecko
To stan w analizie transakcyjnej obok stanu dorosłego i rodzica, w którym to człowiek odczuwa i reaguje na określone sytuacje tak jak to czynił w dzieciństwie. Stan ten obejmuje popędy, ekspresję opartą na archaicznych zachowaniach typowych dla wczesnego dzieciństwa, a także otwartość i ciekawość poznawczą. W stanie Ja- dziecko możemy wyróżnić dodatkowe postawy takie jak:

Dziecko spontaniczne ( jest to stan wyrażania naszych odczuć oraz uczuć bez żadnego skrępowania z pragnieniem ich natychmiastowego spełnienia. Poprzez dziecko spontaniczne możemy wyrazić nasze uczucia wobec świata oraz wobec życia.
Dziecko przystosowane ( jest to stan, w którym tworzymy kompromis pomiędzy potrzebami do zaspokojenia, a ich możliwością realizacji, podlegamy też naszej wewnętrznej kontroli i samokontroli, bierzemy pod uwagę nakazy lub zakazy. Do funkcji dziecka przystosowanego należy: przestrzeganie norm, zakazów i nakazów, rozwijanie strategii, która pozwoli nam osiągnąć zamierzony cel).
Dziecko zbuntowane ( w tym stanie adaptujemy się poprzez odmawianie spełnienia wymogów rodzicielskich lub innych osób znaczących nawet, jeśli mają one na celu nasze dobro. Osoby takie nastawione są krytycznie do wszystkich i do wszystkiego, w kontaktach interpersonalnych przyjmują postawę defensywną, często odmawiają kontaktu lub zachowują się cynicznie i ironicznie. Osoby występujące w tym stanie charakteryzują się: agresywnością, niezadowoleniem, powakacyjnym zachowaniem, szukaniem zaczepek, niezdyscyplinowaniem się i kłopotami z podporządkowywaniem się).
Dziecko podporządkowane ( charakterystyczną cechą, jaką reprezentują osoby występujące w tym stanie jest uleganie. Dzieje się tak często wówczas, gdy w dzieciństwie osoba była nagradzana za podporządkowywanie się innym, co wpływa na to, iż w życiu dorosłym może szukać akceptacji poprzez już wspomniane podporządkowywanie się lub spełnianie oczekiwań innych ludzi. Osoba będąca w tym stanie wyróżnia się: przesadnym podporządkowaniem normom i zasadom, skrupulatnością, obniżaniem własnych potrzeb, brakiem komunikacji własnych potrzeb, częstym chorowaniem, trudnościami w wyrażaniu własnych poglądów).

Ja- Rodzic
Stan ten zawiera postawy i zachowania pochodzące ze źródeł zewnętrznych, stanowi zbiór doświadczeń powstałych pod wpływem sytuacji kontrolowanych przez rodziców i innych wychowawców. Odpowiada za wartości normy, nakazy i zakazy, powinności, polecenia. W relacjach z innymi zachowania te manifestują przesądy, zachowania krytyczne. Postawa ta wykonuje wiele reakcji automatycznie, umożliwia skuteczne wypełnianie roli rodzica własnych, a także funkcjonowanie społeczne. Ja- rodzic bardzo często ujawnia się w relacjach, w których jedna z osób stosuje nakazy lub dyrektywy nad drugą. W sytuacji, gdy partner interakcji przyjmuje rolę dziecka, często osoba przyjmująca rolę rodzica stosuje pobłażanie, jeżeli natomiast partner interakcji przyjmuje rolę dorosłego, wówczas rodzic stosuje porady, traktując swego partnera nieco poważniej.

Ja- Dorosły
Stan ten charakteryzuje się logicznym myśleniem, konstruktywnym podejściem – takim, jakim cechować powinna się osoba postępująca „dorośle”. Działanie, które zapoczątkowuje ten stan JA , ukierunkowane jest na teraźniejszość i obiektywność. Sposób funkcjonowania Ja-Dorosłego polega na analizowaniu rzeczywistości i szacowaniu prawdopodobieństwa, toteż częstym, choć nie do końca prawdziwym porównaniem jest odniesienie tego do komputera chłodno analizującego fakty i wyciągającego logiczne wnioski. Stan ten jest szczególnie przydatny w pracy zawodowej i trudnych relacjach interpersonalnych z innymi dorosłymi osobami. Osoba wychodząca z takiego stanu w kontakcie z inną osobą.”

 Cały tekst: http://www.centrumpsychoterapii.eu/bezplatne_materialy/publikacja1.ht

 

Ja jestem OK – ty jesteś OK . Praktyczny przewodnik po analizie transakcyjnej, Thomas Harris

Wyd. Dom Wydawniczy Rebis, Poznań 2009