UPRZEDZENIA

Uprzedzeniem nazywamy wrogą, negatywną ocenę lub osąd jakiejś grupy społecznej, wyróżnionej na podstawie jednej cechy, opartą wyłącznie na przynależności osób do tej grupy. Ocena ta jest tendencyjna, oparta na rzeczywistych lub wyobrażonych właściwościach członkiń / członków grupy.

Uprzedzenie jest postawą, a zatem pewnym stałym stosunkiem do grupy osób, kształtowanym w dłuższym okresie czasu i trudnym do zmiany. Wiąże się z emocjami, odczuwanymi w stosunku do danej grupy lub jej przedstawicielki/la, najczęściej są to emocje o znaku ujemnym,  takie jak lęk / strach, złość. Uprzedzenia powodują, że w pewien sposób nastawiamy się do przedstawicielek i przedstawicieli określonej grupy, zwykle nastawiamy się negatywnie, i to nastawienie utrudnia rzeczywiste poznanie osoby.

Są postawami kształtowanymi w procesie socjalizacji, przekazywanymi – podobnie jak stereotypy – w formie przekazów ustnych, komentarzy, w rodzinie, przedszkolu, szkole, pracy, w mediach.

Uprzedzenia są jednym z ogniw łańcucha dyskryminacji, opierają się one na stereotypach dotyczących grupy, czyli na wiedzy, przekonaniach o cechach typowych dla jej członkiń/członków. Np. stereotypem będzie przekonanie, że wszystkie kobiety marzą o macierzyństwie i dopiero w takiej sytuacji czują się spełnione, a uprzedzeniem – negatywna ocena i nastawienie do kobiet, które chcą robić karierę zawodową, albo mówią, że nie lubią dzieci. Gdyby tak samo zachowywali się mężczyźni, takie uprzedzenie nie zadziała, ponieważ dążenie do kariery czy mniejsza sympatia do dzieci mieści się w stereotypie mężczyzny.

Bardzo często stanowią podstawę dyskryminacji, czyli gorszego, nieuprawnionego traktowania osoby (grupy) na podstawie jednej z jej cech.

 opracowanie: Małgorzata Jonczy-Adamska
Towarzystwo Edukacji Antydyskryminacyjnej 

Literatura:

Todd D. Nelson: Psychologia uprzedzeń, Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2003

N. Macrae, Ch. Stangor, M. Hewstone: Stereotypy i uprzedzenia. Najnowsze ujęcie. Gdańskie Wydawnictwo Psychologiczne, Sopot 2000.